پشت پرده مراسم سالگرد باب؛ بهره‌برداری چندمنظوره بهائیت از یک اعدام تاریخی
پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز: در آستانه ۱۸ تیر (۹ ژوئیه)، تشکیلات بهائیت طبق سنت هرساله، به بهائیان ایران دستور داده است مراسم سالگرد اعدام علی‌محمد باب، بنیان‌گذار فرقه بابیت را برگزار کنند. علی‌محمد باب که در سال ۱۲۲۹ هجری شمسی به‌دلیل ایجاد آشوب در برخی مناطق کشور به دستور امیرکبیر در تبریز تیرباران شد، اکنون در روایت بهائی، چهره‌ای «ملکوتی»، «مظلوم» و «مبشر» بهائیت معرفی می‌شود.
در همین راستا، سایت رسمی بهائیان موسوم به «ضیافت نوزده‌روزه» با انتشار دستورالعملی تحت عنوان «پروگرام شهادت حضرت اعلی»، جزئیاتی از چگونگی برگزاری این مراسم را منتشر کرده است. محتوای این برنامه شامل زیارت‌نامه، بازسازی اسطوره‌وار اعدام باب، روایت‌هایی درباره سرنوشت جلادان او و توصیه به قهرمان‌سازی از چهره باب است. هدف این برنامه تنها بزرگداشت یک شخصیت تاریخی نیست، بلکه اهدافی عمیق‌تر و چندلایه در پس این مراسم نهفته است.
۱. تثبیت مشروعیت فرقه‌ای
باب در ادبیات رسمی بهائیت، «مبشر» ظهور بهاءالله تلقی می‌شود و مشروعیت فرقه بهائیت بر شالوده این تداوم اعتقادی بنا شده است. از این منظر، مراسم سالگرد باب، ابزاری برای تقویت روایت درونی و اتصال عقیدتی میان بابیت و بهائیت است.
۲. قهرمان‌سازی برای نسل نو
روایت‌های احساسی از نحوه اعدام باب، چهره‌ای قهرمانانه و آسمانی از او ترسیم می‌کند. این رویکرد، بیش از آنکه بازخوانی تاریخ باشد، نوعی سرمایه‌سازی عاطفی برای تحکیم پیوند نسل جدید بهائیان با هویت فرقه‌ای‌شان است.
۳. مظلوم‌نمایی علیه جمهوری اسلامی
تشکیلات بهائیت با مقایسه اعدام باب در دوره قاجار و برخوردهای قضایی جمهوری اسلامی با اعضای این فرقه، درصدد القای چهره‌ای قربانی‌محور از خود به افکار عمومی جهانی است. این سناریو، پایه بسیاری از گزارش‌های بهائیان در نهادهای بین‌المللی به‌ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل است.
۴. جذب بابیان ازلی
گرچه بابیت در قرن ۱۹ با شکست‌های متعدد تضعیف شد، اما برخی از هواداران آن همچنان به‌صورت پراکنده و مخفی در ایران حضور دارند. تشکیلات بهائیت می‌کوشد از مناسبت‌هایی مانند سالگرد باب برای جذب این طیف و الحاق آن‌ها به جریان رسمی فرقه استفاده کند.
۵. آموزش عقیدتی در بستر آئینی
مراسم سالمرگ باب، فرصتی برای آموزش غیرمستقیم آموزه‌های فرقه به نسل نو تلقی می‌شود. در کتب موسوم به طرح روحی و جزوات داخلی، این مناسبت ابزاری برای «تربیت روحانی» کودکان و نوجوانان معرفی شده است.
در مجموع، مراسم سالگرد باب نه یک یادبود ساده، بلکه ابزار راهبردی بهائیت برای اهدافی چندوجهی است:
تحکیم اعتقادات درونی، جذب نیروهای پراکنده، مظلوم‌نمایی جهانی و بازتولید روایت تاریخی مطلوب. آن‌چه در ظاهر یک سوگواری مذهبی جلوه می‌کند، در واقع بخشی از جنگ نرم پیچیده بهائیت در لایه‌های اجتماعی و سیاسی ایران امروز است.
