به گزارش فرقه نیوز، عرفانهای هندی در یک دستهبندی به عرفانهای باستانی و عرفانهای جدید تقسیم میشود. در میان عرفانهای باستانی آیین ودا، برهمنیسم، جین، بودا و منتره قابل ذکر هستند. آیینهای عرفانی نوظهور هندی نیز شامل انواع یوگا، اشو، سایبابا، رام الله، کریشنا مورتی، یوگاناندا، و دالایی لاما میشود.
یوگا
یوگا هرچند دارای سابقه هزاران سالانه است، به جهت رویکرد جدید و بازتولید نوین آن، میتواند مورد مداقه قرار گیرد. سیستم معنوی یوگا دارای انواع گوناگونی است: منتره یوگا مربوط به راهبههایی است که در معبدهای تبتی به خواندن اوراد مشغول هستند. اساس این شبهآیین بر بصیرت و آگاهی درونی است که با بیان اصوات و کلمات به دست میآید. کرمه یوگا بر اساس تفکر شکل گرفته است. بر اساس این تفکر آرامش و سکوت و نیز بیبرنامگی و بینظمی، مهمترین راههای کسب معنویّت است. بهکتی یوگا به تمرکز بر مفهوم ماورایی تکیه دارد و برخی به اشتباه آن را یوگای عبادت میخوانند درحالی که از عبادت در آن خبری نیست. در یوگای پاتانچلی هشت مرحله شمرده شده است که یوگیست باید یک به یک آنها را طی کند. در سیستم یوگا برای کالبد انسان، بدنها نادیها و چاکراهایی ترسیم میشود که میتواند انرژیزایی کرده، معنویّت را بارور سازد.[۱]
اشو
شخصیتی است هندی که گسترش تعالیم خود را مرهون آمریکاست. او که هیچگاه کتابی ننوشت بیش از هفتهزار سخنرانی داشت. تمام تعالیم او در این سخنرانیها بیان شدهاند. او دارای شخصیتی شهوتران، متکبر و مغرور بود و خود را همطراز و یا بالاتر از مسیح میدانست. اصول اصلی تعالیم او را عشق، سم بودن نفس، نفی ذهن، درونگرایی، مراقبه و چاکراها تشکیل میدهند. او از مسیر این تعالیم به رابطۀ مرد و زن پل زد و توانست آزادی جنسی را در اردوگاهش رواج دهد. بسیاری علت اخراج او را از آمریکا مسائل جنسی و فسادهای اخلاقی وی میدانند. این مشکلات و مشکلات دیگر باعث شد تا بیست و یک کشور جهان از پذیرش وی سر باز زنند و او به ناچار به هندوستان برگردد.[۲] دربارۀ علت مرگ او نیز اختلافاتی وجود دارد. او خود تلاش میکند تا علت مرگش را سرطان استخوان معرّفی کند، اما علایم بیماری او بیشتر شبیه به بیماریهایی چون ایدز بود تا سرطان.[۳] خدا در تعالیم او جای ویژهای ندارد و هراز گاهی به نوعی با موضوع خداشناسی برخورد میکند. گاهی خدا در نظر او یک تجربۀ ساده است.[۴] گاهی بحث درباره خدا را بیمفهوم میپندارد[۵] و گاهی نیز به خود خدایی دست مییازد.[۶]
سایبابا
سوامی ساتیا سایبابا شخصیتی است که خود را تناسخ یافتۀ سایبابای شیردی میداند. وی که به تردستی و معجزات مشهور است توانست بسیاری را گرد خود جمع کند. او نیز مانند دیگر ادیان هندی به تناسخ و کارما معتقد است. هر چند تلاش دارد تا تعالیم خود را با خدا همراه سازد اما خدایی که او میسازد مانند خدایان دیگری است که پندار بشر ساخته است. او گاهی رفتار صحیح انسان را خدا قلمداد میکند [۷] و گاه بر این باور است که انسانها خود خدای خویشاند. از دیگر تعالیم او توجه به عالم درون است. وی بر این باور است که اگر بر ذهن خود چیره شویم و درون خویش را به تسخیر درآوریم میتوانیم کوهها را نیز به حرکت واداریم.[۸]
رام الله
این فرقه نیز کاملاً به مبانی آیینهای هندی بهویژه تفکرات یوگا پایبند است. چاکراها و نیروهای درونی نیز از مهمترین تعالیم آنها به شمار میرود. عشق و عشقورزی نیز در این فرقه مورد تأکید قرار میگیرد. از احترامات شدید رامالله نسبت به مسیح؟ میتوان تأثیرات مسیحیت را در این فرقه استنباط کرد.[۹]
کریشنا مورتی
اساس باورهای مورتی را تناسخ، کرمه، یوگا و اندیشههای روانشناختی تشکیل میدهد. کریشنا که برهمن زاده است، به خودشناسی و آزادی درون معتقد است. او بر این باور است که درون یکایک عالمیان، رستاخیزی بزرگ همراه با صلح برپاست. او خودشناسی را موجب کم شدن آلام و رنجهای روحی میدانست.[۱۰]
یوگاناندا
وی نیز مانند دیگر مبدعین شبهآیینها مدعی درونگرایی است و معتقد است میتوان با گسترش دانش عینی و تجربیات درونی به ورای محدودیتهای دانش تجربی دست یافت. وی نیز توصیفات چندگانهای درباره خداوند دارد و از همین روی دچار تضاد و تناقض شده است. ادعای رؤیت خدا یکی از مراحلی است که خداباوری او را دچار تضاد نموده است. حالاتی که او از ملاقات خود با خدا گزارش کرده به حالات بشر شبیهتر است تا خداوند.[۱۱] چند خدایی، تثلیث و ثنویت نیز بر باورهای یوگاناندا سایه افکنده است بهگونهای که او از برهما، ویشنو، شیوا و کالی نام برده و آنها را در صف خدایان قرار میدهد.[۱۲] وی هنگامی که دربارۀ دین سخن میگوید بهگونهای است که اعتقاد به خدای ترس و وحشت در آن مشهود است؛ گو اینکه باورهای تایلور و فریزر در مورد منشأ دین درست است.[۱۳] / ادیان نت
پینوشت:
[۱]. آفتاب و سایهها، محمد تقی فعالی، نگرشی بر جریانهای نوظهور معنویّتگرا، تهران، انتشارات نجمالهدی، ۱۳۸۸، ص ۸۴- ۱۱۱.
[۲]. نگرشی بر آراء و اندیشههای اشو، تهران، سازمان ملی جوانان، معاونت مطالعات و تحقیقات، فعالی، ۱۳۸۸، ص ۵۹.
[۳]. همان، ص ۶۰.
[۴]. شورشی، اشو، ترجمه عبدالعلی براتی، تهران، نسیم دانش، ۱۳۸۳، ص ۲۰۰.
[۵]. راز بزرگ، اشو، ترجمه روان کهریز، تهران، باغ نو، ۱۳۸۲، ص ۱۳۵.
[۶]. همان، ص ۱۴۷.
[۷]. عشق الهی را جلوهگر سازید، سایبابا، ساتیا، ۱۳۸۴، ترجمه پروین بیات، تهران، عصر روشن بینی، ص ۱۸.
[۸]. تعلیمات ساتیا سایبابا(تعلیمات معنوی ۶)، سایبابا، ترجمه رؤیا مصباحی محمدی، تهران، ۱۳۸۳، تعالیم حق، ص ۲۶.
[۹]. نگرشی بر آراء و اندیشههای اشو، تهران، سازمان ملی جوانان، معاونت مطالعات و تحقیقات، فعالی، ۱۳۸۸، ص ۱۶۶.
[۱۰]. همان، ص ۱۶۸-۱۶۹.
[۱۱]. یوگاناندا، محمد تقی فعالی، تهران، سازمان ملی جوانان، معاونت مطالعات و تحقیقات، فعالی، ۱۳۸۸، ص ۷۵-۸۲.
[۱۲]. سرگذشت یک یوگی، یوگاناندا، پارمهانسا، ترجمه گیتی خوشدل، نشر پیکان، تهران، ۱۳۸۳، ص ۳۱-۳۳.
[۱۳]. یوگاناندا، محمد تقی فعالی، تهران، سازمان ملی جوانان، معاونت مطالعات و تحقیقات، فعالی، ۱۳۸۸، ص ۹۱.
برای اطلاع بیشتر مراجعه کنید به: سودای دینداری، عبدالحسین مشکانی سبزواری، قم، نشر صهبای یقین، ص ۴۰.