دختر ترامپ چگونه یهودی شد؟ مگر شرط یهودی شدن، یهودی بودنِ مادر نیست!؟
پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز: آن‌گونه که مسیحیان به تبشیر اهتمام دارند، در آیین یهود مناسک تبلیغی وجود ندارند. حتما شنیده‌اید که دختر ترامپ یهودی شده است و ترامپ هم از دامادش برای یهودی شدن دخترش تشکر کرد. شاید برای گروهی این پرسش پیش آمده باشد که مگر برای یهودی بودن لازم نیست که مادر آن فرد یهودی باشد؛ پس چگونه دختر ترامپ یهودی شده است. این موضوع را در ادامه با هم بررسی می‌کنیم.
در فقه سنتی یهودیت (هلاخا)، پذیرفته شده که وضعیتِ یهودی بودن انسان از مادر به پدر ارجح است: اگر مادر یهودی باشد، فرزند را یهودی می‌شمرد؛ اگر مادر غیریهودی باشد، صرف داشتن پدر یهودی کافی نیست. [۱]
دلیل فقهی‌ای که در متون ربّانی برای این قاعده آمده، سه نکته است:
- در زمان‌های که مدارک ثبت‌شدن هویتی محدود بود، تعیین مادری دقیق‌تر و مطمئن‌تر از پدری تلقی می‌شد.[۲]
- تعبیر‌هایی در تلمود وجود دارد که از آیاتی که دربارهٔ ازدواج با غیریهودیان آمده است استفاده می‌شود تا نشان دهند که اگر مادر غیریهودی باشد، فرزند یهودی شمرده نمی‌شود.[۳]
- قانون‌نویسان بعدی مانند رامبام و شُلخان عارُوخ این قاعده را در میان قوانینِ عملی بنیاد نهادند. مثلاً شُلوخان عارُوخ در بخش «اون هاعزر»[۴] آن را قانون شمرده است.[۵]
اما این قاعده از ابتدا وجود نداشت؛ محققانی، چون شِی جی. دی. کوهن در مقالهٔ معروفش نشان داده‌اند که این اصل در دوره‌های پس از دوران کتاب مقدّس شکل گرفت و تثبیت شد.[۶]
همچنین منابعی می‌گویند که در دوران باستان، تعیین نسب و هویت در قوم اسرائیل بیشتر به سمت پدری بود و این تغییر به سمت مادری به تدریج در دورهٔ تلمودی رخ داده است؛ بنابراین «اصول کتاب مقدّس» صراحتی در این موضوع ندارند؛ تفسیر ربّانی، مقتضیات اجتماعی و حقوقی و تثبیت‌های فقهی سبب شدند که در یهودیت مدرن قاعدهٔ مادری پذیرفته شود.[۷]
در یهودیتِ مدرن، برخی فرقه‌ها یا جریان‌ها قائل به انعطاف در این قاعده‌اند:
- جریان رفرم در بسیاری از جوامع، فرزندانِ یک پدر یهودی را (اگر تربیت یهودی یافته باشند) به‌عنوان یهودی می‌پذیرد.[۸]
- برخی کُرائی‌ها (یک شاخهٔ قدیمی‌تر یهودیت) ممکن است تعبیر متفاوتی از نسب داشته باشند و ممکن است معیارشان متفاوت باشد.)[۹]
- حتی در میان ارتدکس‌ها، مسألهٔ قبول تبدیل‌های خارجی (کشورهای گوناگون، rabbis غیرمعروف) محل اختلاف است — یعنی شاید کسی تبدیل شده باشد ولی در بعضی محافل مذهبی پذیرفته نشود.[۱۰]
راه‌های دیگر یهودی شدن
اگر انسان مادرِ یهودی نداشته باشد، راه‌های قانونی/مذهبی قابل قبول برای پیوستن به یهودیت وجود دارد:
- تبدیل شرعی (گرویدن به یهودیت)
این راه، شایع‌ترین راه در یهودیتِ ربّانی است. معمولاً شامل این مراحل است:
- آموزش و مطالعهٔ آموزه‌های یهودیت، تاریخ، قوانینِ شریعت و زندگی دینی
- پذیرفتنِ احکام و تعهد اخلاقی/مذهبی
- ارائه به هیئتی متشکل از چند rabbi (دادگاه دینی) که نیت و آمادگی فرد را بررسی کنند
- انجام مراسم غسل آیینی (میکوه)
- اگر مرد باشد و تاکنون مختون نشده باشد، ختنه یا در صورتِ مختون بودن، نمادی از ختنه (اگر لازم باشد)
- اگر این تبدیل مطابق با قوانین هلاخا انجام شود، شخص از نظر مذهبی یهودی محسوب می‌شود.
- تساهل در اجرای قانون در برخی کشور‌ها برای امور مدنی / شهروندی
در برخی کشور‌ها یا برای اهداف حقوقی (مانند مهاجرت، تابعیت) تعریفِ یهودی ممکن است فرق کند و شامل کسانی شود که تبدیل رسمی نکرده‌اند یا از معیار مادری برخوردار نیستند، اما این تعریف، لزوماً مورد قبول نهاد‌های مذهبی نیست. مثلاً در قانون بازگشت اسرائیل، تعریف «یهودی» برای اهداف مهاجرت ممکن است با تعریف فقهی متفاوت باشد.[۱۱]
