الهیات مقاومت در شیعه و الهیات حمایت در صهیونیسم

کد خبر: ۱۸۷۵۱

نویسنده :

مهدی قیاسی کارگرمقدم

سخنان مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، که گفته است: «اگر مسیحی واقعی هستید، در کنار اسرائیل بایستید»، بار دیگر پرده از پیوند عمیق میان الهیات اوانجلیستی‌ـ‌صهیونیستی و سیاست خارجی ایالات متحده برداشت[1]. اوانجلیست‌های پروتستان با تفسیر خاص خود از کتاب مقدس، شکل‌گیری و تداوم رژیم اسرائیل را بخشی از سناریوی آخرالزمانی و پیش‌زمینه بازگشت مسیح می‌دانند. به باور آنان، بازگشت یهودیان به «سرزمین موعود» و حمایت بی‌قیدوشرط از آن، یک «تکلیف دینی» است؛ حتی اگر این حمایت در عمل به اشغال و ظلم منتهی شود[2].

در مقابل، الهیات شیعی در باب سیاست و اجتماع، بر حق‌مداری، عدالت‌محوری و تکلیف‌گرایی استوار است. قرآن معیار اصلی در روابط سیاسی را «اتحاد با پیروان حق» و «مقابله با اهل باطل» معرفی می‌کند: «وَلَا تَرْكَنُوا إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ» (هود: 113)، یعنی حتی گرایش و اتکا به ستمگران مذموم و موجب عقوبت است، چه رسد به ظلم و ستم به مظلومان.

1) الهیات صهیونیستی: پیش‌گویی و قومیت

الهیات صهیونیستی مشروعیت خود را از پیش‌گویی‌های خاص کتاب مقدس می‌گیرد و در تفسیرشان، نژاد یا قومیت نقش محوری دارد. این نگاه باعث می‌شود حمایت از اسرائیل، حتی اگر به ظلم و اشغال منتهی شود، «تکلیف دینی» تلقی شود[4]. رهبران غربی که از این ادبیات مذهبی-آخرالزمانی برای حمایت از اسرائیل استفاده می‌کنند، معمولاً با تمسخر یا نقد رسانه‌ای مواجه نمی‌شوند و گاه به‌عنوان «ایمان شخصی» تحسین می‌گردند[3].

2) الهیات شیعی: حق‌مداری، عدالت و مقاومت

الهیات شیعی مشروعیت را تنها در «حق» و «عدالت» می‌بیند. هر کسی که در مسیر توحید و عدالت باشد، سزاوار یاری است و هر که در مسیر ظلم و طغیان باشد، سزاوار مقابله و دشمنی است[4].

2.1) عدالت و مقابله با ظلم

از منظر شیعی، ظلم به هر قوم و ملتی محکوم است؛ چه از سوی دولت مدعی دیانت باشد، چه از سوی قدرت‌های آشکارا سکولار. مسئله فلسطین، با اشغال سرزمین، آوارگی میلیون‌ها نفر و نقض مکرر حقوق انسانی، نمونه‌ای روشن از «عدوان» است که وجوب مقاومت در برابر آن، هم از آیات قرآن «أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ» (حج: 39–40) و هم از سیره معصومان (علیهم‌السلام) استنباط می‌شود.

2.2) زیارت عاشورا و مقاومت معنوی

زیارت عاشورا بر محور «تولّی» (دوستی با پیروان حق) و «تبرّی» (برائت از دشمنان حق) شکل گرفته و الهیات مقاومت را تقویت می‌کند. در آن آمده است: «اللهم اجعل محیای محیا محمد و آل محمد و مماتی ممات محمد و آل محمد»، یعنی حیات و ممات باید بر مدار حق و عدالت باشد، نه قدرت و منفعت. این زیارت، هم جنبه عرفانی و هم جنبه اجتماعی مقاومت را نشان می‌دهد و پیوند عمیق انسان با اهل‌بیت (علیهم السلام) را به‌عنوان منبع معنوی مقاومت برجسته می‌کند.

3) تفاوت بنیادین مشروعیت

الهیات صهیونیستی مشروعیت سیاسی را بر اساس قومیت یهودی و پیش‌گویی‌های آخرالزمانی می‌سازد.
الهیات شیعی مشروعیت را بر اساس «حق» و «عدالت» تعیین می‌کند؛ هر کس در مسیر توحید و عدالت باشد، حمایت مشروع دارد و هر کس در مسیر ظلم باشد، مقابله با وی مشروع است.

4) سیاست دوگانه و تبعیض رسانه‌ای

اگر روحانی یا کارشناس دینی در ایران با الهام از آموزه‌های عاشورا یا مهدویت مردم را به مقاومت فراخواند، فوراً برچسب «ایدئولوژیک»، «بنیادگرا» یا «افراطی» می‌خورد. اما حمایت غربیان از اسرائیل با استناد به الهیات آخرالزمانی، عموماً نقد نمی‌شود و گاهی تحسین می‌گردد[5]. این دوگانه نشان می‌دهد که در نظم سیاسی–رسانه‌ای غرب، دین زمانی پذیرفتنی است که در خدمت حفظ قدرت و منافع باشد، نه وقتی علیه ظلم و استعمار به کار گرفته شود.

جمع‌بندی

الهیات اوانجلیستی‌ـ‌صهیونیستی مشروعیت خود را از پیش‌گویی‌ها و قومیت می‌گیرد و حتی ظلم را توجیه می‌کند. اما الهیات شیعیِ مقاومت، ریشه در عدالت، حق‌مداری و تکلیف‌گرایی دارد و مقاومت معنوی و اجتماعی را با پیوند به اهل‌بیت (علیهم السلام) امکان‌پذیر می‌سازد. آموزه‌هایی مانند زیارت عاشورا مشروعیت مقاومت را نه بر اساس قدرت، بلکه بر مدار حق و عدالت تعیین می‌کند.

پی‌نوشت‌ها