پیاده‌روی اربعین: تهدید ژئوپلیتیک یا ابرقدرت مقاومت؟
پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز: شور اربعین حسینی و حماسه سیاسی: تجلی قدرت نرم و بازتعریف معادلات منطقه‌ای. پیاده‌روی اربعین حسینی، فراتر از یک مناسک مذهبی عمیقاً عاطفی، به پدیده‌ای سیاسی-اجتماعی بدل شده است که ابعاد سیاسی گسترده‌ای را در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی نمایان می‌سازد. این حرکت عظیم، که بزرگترین گردهمایی منظم بشری در جهان محسوب می‌شود، در دل خود "حماسه‌ای سیاسی" را حمل می‌کند که نیازمند تحلیل دقیق است.
1. بعد هویتی و ایدئولوژیک: سنگ بنای قدرت نرم
تقویت هویت شیعی: اربعین به عنوان نماد مبارزه با ظلم و ایستادگی برای عدالت با محوریت قیام امام حسین (ع)، هسته مرکزی هویت جمعی شیعیان را تقویت می‌کند. این تجمع عظیم، عینیت بخشیدن به این هویت مشترک و احساس تعلق به "امت" واحد است.
احیای گفتمان مقاومت: مراسم اربعین، با تأکید بر شهادت به عنوان اوج فداکاری در راه حق، به احیا و ترویج گفتمان مقاومت در برابر استکبار و ظلم می‌پردازد. شعارها، سخنرانی‌ها و نمادهای موجود در مسیر پیاده‌روی، این گفتمان را به شکلی زنده و فراگیر تبلیغ می‌کنند.
مقاومت در برابر هژمونی فرهنگی: حضور میلیونی افراد از ملیت‌ها و قومیت‌های مختلف در کنار هم، با رعایت آداب مشترک و انسجام قابل توجه، خود نمایشی از مقاومت در برابر فرهنگ سلطه و یکسان‌سازی جهانی است. این حرکت، الگویی از همبستگی مبتنی بر ارزش‌های دینی و اخلاقی ارائه می‌دهد.
2. بعد ژئوپلیتیک و منطقه‌ای: تغییر دهنده معادلات
تقویت محور مقاومت: اربعین به مهمترین نماد عینی همبستگی میان ملت‌ها و دولت‌های محور مقاومت (به ویژه ایران، عراق، سوریه، لبنان و یمن) تبدیل شده است. سازماندهی و مشارکت گسترده در آن، قدرت و انسجام این محور را به رخ جهانیان می‌کشد و آن را به یک واقعیت ژئوپلیتیک غیرقابل انکار تبدیل می‌کند.
ارتقای جایگاه عراق: میزبانی موفقیت‌آمیز این رویداد عظیم، نقش و اهمیت سیاسی عراق را در منطقه به شدت ارتقا می‌دهد. عراق به کانون همگرایی شیعیان جهان و صحنه‌ای برای نمایش قدرت نرم تبدیل می‌شود که بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی نمی‌توانند آن را نادیده بگیرند.
چالش برای رقبای منطقه‌ای: موفقیت و گسترش روزافزون اربعین، به ویژه برای کشورهایی مانند عربستان سعودی که تلاش می‌کنند روایت خاصی از اسلام (وهابیت) را هژمونیک کنند و نفوذ ایران را محدود سازند، یک چالش عمده محسوب می‌شود. این رویداد، نفوذ معنوی و سازماندهی جمهوری اسلامی ایران و متحدانش را به نمایش می‌گذارد.
دیپلماسی مردمی: پیاده‌روی اربعین، شکلی بی‌نظیر از "دیپلماسی مردمی" است. تعامل مستقیم میلیون‌ها انسان از ملل مختلف در فضایی آکنده از همدلی و اشتراک ارزشی، پل‌های ارتباطی عمیق‌تری از دیپلماسی رسمی می‌سازد و تصویر مثبتی از جهان اسلام ارائه می‌دهد.
3. بعد امنیتی: نمایش ثبات و چالش‌ها
نمایش توان امنیتی: برگزاری ایمن چنین تجمع عظیمی در منطقه‌ای ناآرام، نیازمند هماهنگی امنیتی بسیار پیچیده‌ای بین ایران و عراق (و دیگر کشورهای مبدأ زائران) است. موفقیت در این امر، توانایی‌های امنیتی و اطلاعاتی این کشورها را به نمایش می‌گذارد.
هدف بالقوه: وسعت و اهمیت نمادین اربعین، آن را به هدفی بالقوه برای گروه‌های تکفیری و مخالفان تبدیل می‌کند. تهدیدات امنیتی، لزوم هوشیاری و همکاری گسترده‌تر را برجسته می‌سازد.
ثبات‌سازی: مدیریت موفق اربعین می‌تواند به ثبات داخلی عراق کمک کند، چرا که مشارکت همه گروه‌های عراقی (هرچند با شدت و ضعف متفاوت) در خدمات‌رسانی را تا حدودی ایجاب می‌کند و آن را به نقطه اشتراک ملی تبدیل می‌نماید.
4. بعد رسانه‌ای و دیپلماسی عمومی: جنگ روایت‌ها
پوشش رسانه‌ای جهانی: اربعین توجه رسانه‌های جهانی را به خود جلب می‌کند. نحوه پوشش این رویداد (تأکید بر عظمت و انسجام یا تمرکز بر چالش‌ها و تهدیدات) به صحنه‌ای برای "جنگ روایت‌ها" تبدیل می‌شود. تصاویر همدلی و خدمت‌رسانی داوطلبانه، قدرت نرم جهان اسلام را تقویت می‌کند.
ابزار دیپلماسی عمومی: جمهوری اسلامی ایران و متحدانش، از اربعین به عنوان ابزاری قدرتمند در دیپلماسی عمومی خود استفاده می‌کنند تا روایت مقاومت، وحدت و معنویت را در برابر روایت‌های غربی از اسلام و خاورمیانه قرار دهند.
شکستن کلیشه‌ها: تصاویر زنان محجبه در کنار مردان از ملیت‌های گوناگون که دوشادوش هم در خدمت‌رسانی مشارکت می‌کنند، بسیاری از کلیشه‌های رایج درباره جهان اسلام و جایگاه زن را به چالش می‌کشد.
حماسه سیاسی اربعین:
شور اربعین حسینی، یک "حماسه سیاسی" چندوجهی است:
1. حماسه وحدت: ایجاد بزرگترین تجمع انسانی فراملی و فراقومی بر پایه اشتراکات اعتقادی.
2. حماسه مقاومت: ترویج عملی گفتمان مبارزه با ظلم و استکبار در سطحی وسیع و نمادین.
3. حماسه سازماندهی: نمایش توان خارق‌العاده در مدیریت لجستیکی و امنیتی یک رویداد بی‌نظیر.
4. حماسه قدرت نرم: اثبات کارایی عمیق ارزش‌های دینی و فرهنگی در بسیج توده‌ها و تاثیرگذاری بر معادلات منطقه‌ای و تصویرسازی جهانی.
5. حماسه دیپلماسی مردمی: ایجاد پیوندهای عاطفی و اجتماعی فراتر از مرزهای سیاسی و دیپلماسی رسمی.
حرکت اربعین حسینی، پدیده‌ای صرفاً مذهبی نیست؛ نمایشی قدرتمند از سیاست هویتی، ژئوپلیتیک مقاومت، قدرت سازماندهی مردمی و دیپلماسی فرهنگی است. این رویداد، نقشه قدرت منطقه‌ای را بازتعریف می‌کند، ثبات عراق را به نمایش می‌گذارد (و به آن کمک می‌کند)، گفتمان مقاومت را تقویت می‌نماید و تصویری چالش‌برانگیز از همبستگی و معنویت جهان اسلام ارائه می‌دهد. درک ابعاد سیاسی این "حماسه" برای تحلیل صحیح تحولات خاورمیانه و روابط بین‌الملل در این منطقه حیاتی است. اربعین، شور حسینی را به نیرویی سیاسی بدل ساخته که نمی‌توان نادیده گرفت.
