تمهیدات قرآنی امام محمدباقر(ع) در پاسخگویی به شبهات

پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز: حجت‌الاسلام والمسلمین یحیی جهانگیری، رئیس نمایندگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قم در پاسخ به اقدامات امام باقر(ع) در زمینه ترویج فعالیت‌های قرآنی اظهار کرد: امام در این زمینه به انجام فعالیت‌های تفسیری قرآن اقدام کردند و سعی داشتند حقیقت کلام وحی را نشان دهند.

وی ادامه داد: دومین اقدام امام باقر(ع) این بود در زمانی که ملاحظه کردند تفسیر به رأی‌ها جدی شده و حشویه‌ها یا سایر افراد از خود برداشت‌های تأویلاتی دارند و به جای تفسیر و کشف قرآن، حرف‌های خود را بر قرآن تحمیل می‌کنند، علاوه بر تفسیر قرآن به مبارزه با تحریف نیز اقدام کردند.

مدرس حوزه و دانشگاه اظهار کرد: تربیت شاگردانی که بتوانند کار تفسیر قرآن را انجام دهند، سومین اقدام امام بود یعنی ایشان نه تنها خودشان به تفسیر پرداختند بلکه به تربیت شاگردانی مانند زراره، محمد بن مسلم و ابو بصیر نیز اقدام کردند. امام باقر(ع) زمانی که مشاهده کردند برخی آیه «وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ؛ و اين قرآن را به‌سوى تو فرود آورديم تا براى مردم آنچه را به‌سوى ايشان نازل شده است توضيح دهى» را به‌گونه‌ای دیگر معنا می‌کنند، فرمودند که منظور در اینجا امامت است و توضیح می‌دادند که چه کسی برای مردم باید اسلام را تبیین کند، قرآن که نمی‌تواند سخن بگوید پس به قرآن ناطق نیاز و منظور از قرآن ناطق امام است.

جهانگیری اظهار کرد: در آیه ۵۵ سوره مائده «إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ؛ سرپرست و دوست شما فقط خدا و رسول اوست و مؤمنانی مانند علی بن ابی‌طالب‌اند که همواره نماز را برپا می‌دارند و در حالی که در رکوعند به تهیدستان زکات می‌دهند.» امام فرمود که منظور از این آیه امام علی(ع) است.

وی گفت: امام باقر(ع) در آیه ۱۲۴ سوره بقره «إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا؛ خداوند به او فرمود: من تو را امام و رهبر مردم قرار دادم» تلاش کردند به مردم بگویند که برخی می‌خواستند از این آیه تعبیر خلافت کنند، اما منظور از این آیه امامت است و امامت یک مفهومی فراتر از خلافت و خلافت یک مفهوم سیاسی است، ولی امامت افزون بر رهبری سیاسی، رهبری معنوی و رهبری معرفتی و مرجعیت معرفتی جامعه را برعهده دارد.

استاد سطوح عالی حوزه بیان کرد: در آیه دوم سوره مائده «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ؛ و در نيكوكارى و پرهيزگارى با يكديگر همكارى كنيد و در گناه و تعدى دستيار هم نشويد» امام فرمودند که «البر» همان ولایت اهل بیت(ع) و تقوا پرهیز از دشمنان ماست، بنابراین امام جایگاه امامت را در این احادیث برجسته می‌کرد؛ درواقع امام باقر(ع) با سه کنشگری سعی داشتند که تربیت نسل داشته باشند، همچنین با تحریف مبارزه کنند و تفسیر نیز انجام دهند.

شیوه مبارزاتی امام باقر(ع)

وی در پاسخ به اینکه شیوه مبارزاتی امام باقر(ع) چگونه بود، افزود: ایشان در شیوه مبارزاتی خود دریافتند که باید شاگردانی تربیت کنند که معارف را به‌خوبی معرفی کنند و در این راستا ابتدا مناظراتی شکل دادند و گفت‌وگو کردند.

جهانگیری بیان کرد: امام باقر(ع) با تربیت شاگردان تلاش کرد تا نگذارد جریان‌های رقیب مانع معرفی اسلام ناب شوند و همچنین ایشان با تربیت شاگردان از آن‌ها خواست تا در مناظرات و گفت‌وگوها شرکت کنند و این زمینه سبب شد که در زمان امام صادق(ع) اوج این فعالیت‌ها را مشاهده کنیم و ایشان زمینه را برای تبدیل حوزه علمیه بزرگ شیعی به حوزه علمیه بزرگ اسلامی فراهم آورد.

وی گفت: یکی دیگر از مبارزات امام، مبارزه با تحریفاتی بود که نسبت به اسلام در حال ایجاد بود و آیات قرآن را به نفع خلافت تفسیر می‌کردند که امام در این شرایط آیات را معنا و تفاوت امامت با خلافت را بازگو کردند و با تفسیر قرآن و مبارزه با تحریف تلاش داشتند تا اسلام اصیل در جامعه شکل بگیرد.

این استاد حوزه اظهار کرد: امام باقر(ع) یک مرزبندی عقیدتی تعریف می‌کنند، برای مثال مفهوم امامت و ولایت را در آن حدیث معروف که می‌گوید اسلام بر پنج چیز است و یکی از این پنج مورد ولایت است، معنا می‌‌کنند؛ همچنین امام عدل و رجعت را معنا می‌کنند با وجود اینکه رجعت آن زمان اتفاق نیفتاده بود.

امام باقر(ع) مرز بین اسلام علوی با اسلام‌های دیگر را مشخص کرد

وی در پاسخ به اینکه اقدامات امام محمدباقر(ع) برای معرفی اسلام به چه صورت بود، ادامه داد: امام حتی عقایدی از شیعه را که در آینده اتفاق خواهد افتاد، تبیین می‌کردند و این‌چنین مرز اسلام علوی و اسلام اهل بیتی را با اسلام‌های دیگر مشخص می‌کردند.

جهانگیری بیان کرد: امام باقر(ع) شاگردان بسیاری را در زمینه قرآن، حدیث و علوم مختلف از جمله محمد بن مسلم، هشام بن سالم و افراد دیگر تربیت کردند که بتوانند علیه کج‌روی‌ها مبارزه و مناظره کنند.

وی گفت: عده‌ای در زمان امام، احادیث جعل می‌کردند تا از این طریق برای حکومت اموی اعتبار جمع کنند، اما امام با آن‌ها مبارزه کردند، ایشان قیام به معنای جهاد انجام ندادند اما یک قیام فرهنگی داشتند.