فرقه نیوز، شیعیان لندنی به اندازه وهابی ها خطرناک هستند و در قم و اصفهان و نجف مدرسه علمیه دارند. این جمله حسن رحیم پور در خطبه های پیش از نمار جمعه تهران یکی از آخرین هشدارهای صریح در رابطه با جریانی بود که پیش از این رهبری با عنوان «شیعه لندنی» از آنان یاد کرده بود و امام نیز با تعابیری چون «روحانیون فاسد و جاهل و یک بعدی»، «افعی های خوش خط و خال حوزه» و «مقدس نمایان متحجر و بی شعور» آنان را جماعتی خوانده بود که از ساواک و شاه بیشتر خون به دلش کرده بودند. در نوشتارهای «اسلام منهای اسلام» به بررسی بخشی از این تفکر که در قالب جریان «انجمن حجتبه» تعریف می شود، پرداخته ایم.
خوشبختانه امروز در سطح جامعه، بهخصوص دانشگاه و حرکتهای دانشجویی، حرکتهای موثری در زمینه مهدویت با رویکرد صحیح در حال شکلگیری است. البته این روند هنوز به تلاش، برنامهریزی و سرمایهگذاری زیادی نیاز دارد تا به صورت حرکتی فراگیر در سطح دانشگاهها تبدیل شود و به بار بنشیند. ازجمله آنها تشکیل موسسات و کانونهای مختلف مهدوی در سطح دانشگاهها و اجرای همایشها و دورههای آموزشی با طرح مباحث عمیق در رابطه با مهدویت است. اگرچه انتقاداتی نیز به این فعالیتها وارد میباشد اما جای امید هم هست که با حرکت در مسیر اصلاح نواقص و ادامه دادن راه با تلاش و کوششی دوچندان بتواند به وظیفه خود که زمینهسازی ظهور حضرت است جامه عمل بپوشاند.
حرکتهای مهدوی همیشه با موانع و مخالفتها و حتی سنگ اندازیهایی مواجه میشود که گاه به دلیل عدم درک صحیح از ضرورت آنهاست. گویی چون بیماری شایعی است که تا حرکتی در زمینه مهدویت صورت میگیرد ذهن بعضی از افراد به فرقههای انحرافی و برداشتهای انحرافی از مهدویت میرود و هر حرکتی در زمینه مهدویت را محکوم به تعطیلی میکنند. منتسب شدن حرکتهای مختلف در زمینه مهدویت به انجمن موسوم به حجتیه ازجمله عواملی است که بعضا به راکد شدن فعالیتها و حتی تعطیلی گروهها میانجامد! اما آیا این مسئله را باید تنها انتسابی غیرمنصفانه و در جهت اتمام فعالیت افراد فعال در زمینه تبلیغ مهدویت دانست؟ یا خطر جدی افتادن در دام تشکیلات پیچیده و گسترده زیرزمینی که امکان ایجاد انحرافات گسترده در سطح جامعه را دارد؟
البته اگر خطر انحرافی وجود داشته باشد، انجمن حجتیه تنها عامل تهدید برای جنبشهای مهدوی نیست. تهدید پیداشدن انواع تفکرات انحرافی برای کسانی که پا درعرصه مهدویت نهادهاند وجود دارد. انجمن حجتیه در طول سه دهه گذشته به طور غیرعلنی تغییر وضعیت داده است. شیوه اعضای انجمن حجتیه این گونه بوده که غیر از معرفی خودش برای اعضای رسمی محرم و خاص، هیچجا خودش را بهعنوان انجمن حجتیه معرفی نمیکرد و این سنت را تا امروز هم نگه داشته است. این روندی بوده که بعد از پیروزی انقلاب نیز داشتهاند. همین امر باعث شده تا نوع فعالیت آنان در فراز و فرودهای سیاسی کشور قابل تشخیص نباشد. البته امام خمینی(ره) در مورد این گروه تذکراتی داده بودند، اما موضعگیری امام تأثیر چندانی در فعالیتشان نداشته و آنها کار خودشان را انجام میدادند.
شیوه تبلیغ حجتیهایها به این صورت است که دنبال تکتک انسانها میروند و با نوعی تغذیه فکری شبیه شستوشوی مغزی بهصورت سیال و بیرنگ آنها را با خود همراه میکنند. در مواجهه با این افراد، متوجه نمیشوید که با انجمن حجتیه مواجه شدهاید. به همین دلیل است که وقتی نیروی انجمن حجتیهای در یک فضای تبلیغاتی و جهانی کاملا سکولار مینشیند، در کنار شخصیتها و رجال سکولار، یکی از آنهاست. از این طرف وقتی در یک هیأت مذهبی و دینی مینشیند، یکی از اینهاست. او میداند چگونه و کجا باید تغییر موضع دهد. لذا همیشه این خطر وجود دارد که گروههایی که بادغدغه پادر عرصه مهدویت میگذارند هرچند ناخواسته به دام آنها بیافتند یا حتی دامی از سوی آنها برای ایجادانحراف باشند.
از طرفی عقایداین انجمن در زمینه مهدویت کاملا با نگاه انقلاب اسلامی در تناقض است و خطری جدی برای دیدگاه انتظار پویا تلقی میشود. فکر و مسیر زندگی کسانی که وارد انجمن حجتیه میشدند، بر این اساس شکل میگرفته که در زمان غیبت هیچ حرکتی به سرانجام نمیرسد. بنابراین فعالیت و مبارزات سیاسی حضرت امام را کاری لغو میدانستند. نه اینکه این کارها نتایج کوتاهمدت نداشته باشد، بلکه معتقدند که اصولا در فراز و فرود تاریخ این کارها بیفایده است و این تکلیف و مسئولیتی است که به دوش حضرت حجت گذاشته شده است.
امام خمینی(ره) در انتقاد ضمنی از ایشان فرمودند: «یک دسته دیگر هم که تزشان این است که بگذاریدکه معصیت زیاد بشود تا حضرت صاحب بیاید. حضرت صاحب مگر برای چه میآید؟ حضرت صاحب میآید که معصیت را بردارد. ما معصیت میکنیم که او بیاید؟ این اعوجاجات را بردارید، این دستهبندیها را برای خاطر خدا اگر مسلمانید، و برای خاطر کشورتان، اگر ملی هستید، این دستهبندیها را بردارید.»(1) بعد از همین فرمایش امام(ره) بود که انجمن ظاهرا اعلام تعطیلی کرد و از آن زمان فعالیتهایش به صورت مخفی انجام شد.
البته نگرش عمیق انقلاب اسلامی که از اندیشه متعالی حضرت امام(ره) در رابطه با مقوله مهدویت و انتظار فرج نشات میگیرد، چنان مستدل و علمی و برخاسته از حقیقت فرهنگ شیعه است که این نگرش انحرافی نمیتواند جلوی این جریان را بگیرد. چنانچه حضرت امام به آنان گفتند: «در این موجی که الان این ملت را به پیش میبرد، در این موج خودتان را وارد کنید و برخلاف موج حرکت نکنید که دست و پایتان خواهدشکست.» (2)
اما از آنجا که انحراف گروههای فعال در زمینه مهدویت هزینههای گزافی در پی خواهد داشت، درسطح جامعه حساسیتی عمومی نسبت به گرایش گروههای مهدوی به حجتیه (و سایر عقاید انحرافی) وجود دارد. فعالان عرصه مهدوی نباید خود را از افتادن در دام این گونه گروهها مصون بدانند. حتی گاهی این فرض وجود دارد که در مواجهه با افرادی که مسیری اعلام نشده را با ادبیات و اندیشهها و تکرار حرفهای انجمن حجتیه پیش میگیرند، آنها را اولا و بالذات حجتیهای بدانیم تا زمانیکه خلافش را ثابت کنند؛ در هر مقامی و در هر جایی از کشور که فعالیت میکنند.
اما این حساسیت گاهی تا آنجا پیش میرود که جلوی بسیاری فعالیتهای با دغدغه مهدویت مانع بزرگی ایجاد میکند و بسیاری از کارها راکد میشود. برای همین بهترین راه مقابله نیز افزایش فهم و بصیرت دینی از مجاری صحیح آن است که افراد و حرکتهای مختلف را از شبهات حفظ میکند. همان طور که حضرت امام خامنهای (حفظهالله) فرمودند: «باطل در مقابل انسان همیشه عریان ظاهر نمیشود تا انسان بشناسد که این باطل است؛ غالباً باطل با لباس حق یا با بخشی از حق وارد میدان میشود... اگر باطل و حق صریح و بیشائبه وسط میدان بیایند، اختلافی باقی نمیماند؛ همه حق را دوست دارند، همه از باطل بدشان میآید؛ ولیکن بخشی از حق را با بخشی از باطل مخلوط میکنند، نمیگذارند صِرف باطل و صریح باطل باشد؛ لذا مخاطبان دچار اشتباه میشوند؛ این را باید خیلی مراقبت کرد.»(3) به همین دلیل کسانی که وارد عرصه مهدویت میشوند باید هوشیارانه عمل کنند. به معرفتشان عمق ببخشند و مسیر خود را به نحوی آشکار و مشخص کنند تا به چیزی متهم نشوند.
البته باید به این مسئله هم توجه کرد که تمام دغدغههایی که نسبت به این مسئله مطرح میشود، دلسوزانه و خالی از قصد و غرض نیست. بعضی افرادی که از رفتارهایشان هیچ دلسوزی نسبت به اسلام و انقلاب و مهدویت دیده نمیشود تیر اتهام این گونه انتسابها رابه سمت فعالان عرصه مهدویت میگیرند. آنها به این بهانه سعی میکنند مقابل هر فعالیتی بایستند و مانع ادامه راه آن شوند. باید توجه کرد که صدای دغدغه از انحراف از حلق چه گروهی بیرون میآیند؛ در مقابل این افراد نیز نباید به راحتی تسلیم شد و عرصه را خالی کرد حتی اگر به قیمت تحمل تهمتهای بسیار باشد.
همیشه باید این جمله امام را آویزه گوشمان قرار دهیم که: «ما بایدملاحظه وظیفه فعلی و شرعی-الهی خودمان را بکنیم و باکی از هیچ امری از امور را نداشته باشیم. کسی که برای رضای خدا انشاءالله مشغول انجام وظیفه است توقع این رانداشته باشد که مورد قبول همه باشد هیچ امری مورد قبول همه نیست. کار انبیاء هم مورد قبول همه نبود، لکن انبیا به وظیفهشان عمل کردند و قصور در کاری که به آنهامحول شده بود، نکردند... ماهم آن چیزی که وظیفهمان است عمل میکنیم اگرچه بسیاری از این عمل ناراضی باشند و هم کارشکنی کنند.» (4)
امید که نسل جوان نیز با هوشیاری و پایمردی و حضور در عرصه مهدویت و ترویج انتظار پویا شایسته عنوان سربازان آخرالزمانی حضرت بقیهالله الاعظم را داشته باشند. فراموش نکنیم «اگر از مجاهدت و تلاش و تکاپو دست برداریم، ضرر خواهیم کرد و به همین نسبت در این نبرد تاریخی مرگ و زندگی، عقب خواهیم رفت؛ ضربه خواهیم خورد.» (5) / خبرنامه دانشجویان ایران
پینوشت:
1و2- سخنرانی امام خمینی(ره)، 21/4/62
3- دیدار رهبر معظم انقلاب با دانشجویان قم - سال 89
4و5- صحیفه نور ج 19 ص 152