توصیه امام راحل به پیروان ادیان الهی

پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز: حجت‌الاسلام والمسلمین عیسی عیسی‌زاده، عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن کریم در دومین یادداشتی که در اختیار ایکنای قم قرار داده است، نوشت: از عوامل مهمی که در فراهم شدن زمینه تحقق صلح جهانی و بین‌الادیانی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد تکریم و تعظیم در مقابل الگو‌های دیگر ادیان است، حضرت امام خمینی(ره)، اما با درک این امر مهم جهانی به مناسبت‌­هایی همچون فرارسیدن سال نو میلادی و همچنین دیدار با نمایندگان مسیحی، ضمن معرفی حضرت عیسی(ع) و حضرت مریم(س) و بیان ویژگی‌­های آن بزرگواران، به‌عنوان محور‌های اشتراکی مابین ادیان مسیحیت و اسلام، ضمن بیان نکاتی آموزنده از زندگی آن بزرگواران، مسیحیان را به تبعیت تام از سیره آن‌ها دعوت می­‌کند.

برای مثال در این مورد فرمودند: «خوشا به حال آنان که گرسنه و تشنه عدالتند و از بهر عدالت زحمت می‌کشند؛ وای به حال آنان که برخلاف دستور عیسی مسیح(ع) و بر خلاف دستور همه پیامبران به نفع ظالمان و جاسوسان و پایمال‌کنندگان حقوق ملت‌ها زحمت می‌کشند و‌ ای ملت مسیح و پیروان عیسی روح‌الله! به پا خیزید و از شرافت عیسی مسیح و ملت عیسوی دفاع کنید و اجازه ندهید دشمنان تعلیمات آسمانی و مخالفان دستورات الهی، ملت مسیح و روحانیت عیسی را به خلق‌های مستضعف جهان بد معرفی کنند.»

حضور ابرقدرت‌ها در معابد و دست به آسمان بلند کردن آنان برای دعا به جاسوسان و خائنان به مذاهب مسیح علیه مظلومان و مستضعفان، شما را اغفال نکند که اینان جز برای رسیدن به قدرت بیشتر و نیل به ریاست دنیا که خلاف دستور آسمانی است به چیز دیگری فکر نمی‌کنند.» (خمینی، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۳۷۶)

در نگاه حضرت امام، حضرت عیسی(ع) همان پیامبر عظیم‌الشأنی است که هماره طرفدار مظلومان و برقراری عدل و رحمت در جامعه بوده و با گفتار و کردار خویش ظالمان و ستمکاران را محکوم و پشتیبان همیشگی مظلومان و مستضعفان بوده است. (خمینی، ۱۳۷۵ ب: ص ۷۰؛ همو، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۴۰۶، ۳۷۵؛ همو، ۱۳۹۲: ص ۳۶۹)؛ ایشان پیامبری بوده است که به‌منظور تربیت بشر، بیدار کردن انسان‌­هایی که در غفلت قرار دارند و هدایت آنان به‌سوی خداوند و عالم بالا، از معجزات متعددی استفاده کرده است. (خمینی، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۴۰۶)

تولد معجزه‌آسا از باکره، سخن گفتن در مهد و احیای مردگان از جمله معجزاتی است که در کلام امام(ره) به آن­‌ها اشاره شده است. (همو، ۱۳۷۸: ج ۵، ص ۲۷۲)

حضرت مریم(س) نیز در کلام امام، به‌عنوان مادر عظیم‌الشأن حضرت عیسی(ع)، زنی باکره (عذرا)، راستگو و بهشتی (صدیقه حوراء) معرفی شده که به امر الهی و با نفخه الهی، روح مسیح در کالبد او دمیده شده، چنین فرزند بزرگی را به تشنگان رحمت الهی تسلیم کرد. (خمینی، ۱۳۷۸: ج ۵، ص ۲۷۲)

از منظر قرآن کریم انبیای الهی، پیشوایان وارسته (مؤمنون/ ۵۱ و سوره نور/ ۵۴) ­ و حق­‌طلبی (اعراف/ ۴۳ و ۵۳) بودند که در راستای هدایت بشر به ابلاغ پیام توحید پرداخته (سوره نساء/ آیه ۶۴؛ سوره انبیاء/ آیه ۲۵؛ سوره نحل/ آیه۳۶)، مبشر و منذر بوده (سوره بقره/ آیه۲۱۳؛ سوره نساء/ آیه ۱۶۵؛ سوره انعام/ آیه ۴۸) و بینات و معجزات فراوانی جهت اثبات مدعای نبوی خود ارائه داده‌­­اند. (سوره روم/ آیه ۴۷؛ سوره حدید/ آیه ۲۵؛ سوره رعد/ آیه ۳۸)

حضرت عیسی(ع) از منظر قرآن کریم فرستاده و رسول خدا (سوره آل عمران/ آیه ۴۹، سوره نساء/ آیه ۱۷۱)، پیامبری عالم به کتاب و حکمت و تورات و انجیل (سوره بقره/ آیه ۱۲۹)، تصدیق‌کننده تورات (سوره آل عمران/ آیه ۴۸-۵۰)، کلمه الهی (سوره کهف/ آیه ۹؛ سوره لقمان/ آیه ۲۷) است که به‌منظور اثبات رسالت و نبوت خود و همچنین هدایت مردم به‌سوی توحید است (مکارم شیرازی، ۱۳۷۴: ج ۲۱، ص ۳۷۸) از معجزات متعددی همچون تکلم در طفولیت (سوره مریم/ آیه ۲۴؛ سوره آل عمران/ آیه ۴۶)، جان‌بخشی به مجسمه، شفای بیماران صعب‌العلاج، اخبار از غیب (آل عمران: ۴۹)، مائده آسمانی (سوره مائده/ آیه ۱۱۲) استفاده کرد.

حضرت مریم(س) نیز تنها زنی است که در قرآن کریم از او نام برده شده (طباطبائی، ۱۳۷۴: ج ۱۹، ص ۵۸۷)، سوره­‌ای به نام او نهاده شده، الگوی مؤمنان (سوره انبیاء/ آیه ۹۱) و زنی پاکدامن (سوره تحریم/ آیه ۱۲) که مخاطب خطابات الهی قرار گرفته و با امر و نفخه الهی حضرت عیسی(ع) را به دنیا آورد. (سوره آل عمران/ آیه۴۵)

قرآن کریم با ذکر این دسته از انسان‌­های شایسته، از مردم می‌خواهد تا با اطاعت همه جانبه از آن­‌ها هدایت شده و موجبات سعادت خویش را فراهم آورند. (سوره اعراف/ آیه ۱۵۸؛ سوره آل عمران/ آیه ۵۵؛ سوره حدید/ آیه ۲۷)

توجه کردن به مسئولیت اجتماعی اندیشمندان ادیان

ارشاد و راهنمایی و تذکر دلسوزانه و محترمانه اندیشمندان ادیان نسبت به همدیگر از دیگر عواملی است که می‌تواند در نهادینه شدن صلح جهانی نقش تأثیرگذاری داشته باشد. بر همین اساس امام خمینی(ره) با بهره‌جویی از مبانی قرآنی به دفعات  در این مورد به گفت‌و‌گو پرداختند و با خطاب قرار دادن اندیشمندان دیگر ادیان مسئولیت اجتماعی آنان را یادآوری کردند.

امام خمینی(ره) در تماس‌­ها و دیدار‌هایی که با علما و روحانیون آنان داشته­‌اند، تلاش کرده‌­اند تا با یادآوری رسالت­‌ها و وظایف علمای دین، تذکرات سازنده‌­ای را بیان کنند که در اینجا به مواردی از آن‌­ها اشاره می­‌شود:

درخواست از روحانیت مسیح برای نصیحت سران کشور‌ها

در این دسته از پبام‌­های امام راحل، ایشان روحانیون و بزرگان مسیحی را دعوت می­‌کنند تا سران کشور‌های قدرتمندی که عمدتاً مسیحی نشین­‌اند را نصیحت نموده و آن­­ها را به سوی تعالیم آسمانی انبیاء دعوت کنند.

من از روحانیت مسیح می‌­خواهم که سران بعض کشور‌های قدرتمند را نصیحت کنند و پشتیبانی آنان را از کسی که پشت به تعالیم آسمانی نموده، تقبیح نمایند. قرآن کریم، حضرت مسیح را به عظمت یاد نموده و حضرت مریم را تنزیه فرمود؛ بر ملت مسیح است که دینْ خود را به ملت مسْلم ادا کنند. (خمینی، ۱۳۷۸: ج ۵، ص ۲۷۲)

درخواست از روحانیون در جهت حمایت از مستضعفان

با توجه به اینکه مستکبران عالم بدون هیچ واهمه‌­ا‌‌‌ی، به استضعاف و ستم پیشگی نسبت به مظلومان جوامع اقدام می‌کنند، امام راحل با فراخواندن علمای مسیحی به تبعیت از مرام و منش حضرت مسیح، آن­ها را به حمایت از مستضعفان دعوت می‌­کند.

هان‌ ای پدران کلیسا و روحانیون تابع حضرت عیسی به پا خیزید و از مظلومان جهان و مستضعفان گرفتار در چنگال مستکبران پشتیبانی کنید و برای رضای خدا و پیروی دستور حضرت مسیح یکبار ناقوس‌­ها را در معابدتان به نفع مظلومان ایران و محکوم نمودن ستمگران به صدا درآورید. (همان، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۳۷۵؛ همچنین رک: همان، ۱۳۸۴: ص ۱۵۱-۱۵۴)

در بیانی دیگر حضرت امام از علمای مسیحی می‌خواهد تا از ستمگرانی که دین را به‌مثابه ابزاری برای ظلم و ستم قرار داده‌­اند، بیزاری جسته و از آن­ها برائت بجویند (خمینی، ۱۳۸۷: ج ۲، ص ۳۴۷). حتی در برخی از موارد نیز با لحن تندی از سکوت و یا جانبداری علمای ادیان نسبت به اینگونه مسائل انتقاد می­‌کردند (همان، ۱۳۷۸: ج ۱۳، ص ۷۸-۸۱).

هان‌ ای پدران کلیسا به پا خیزید و عیسی مسیح را از چنگال این دژخیمان نجات دهید که آن پیامبر بزرگ از ستمگری که دین را وسیله ظلم، و دعا را وسیله رسیدن به مسند ستمگری به بندگان خدا قرار می­دهد بیزار است که دستور‌های آسمانی همه برای نجات مظلومان از ملکوت نازل شده‌اند (همان، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۳۷۶).

ما این سؤال را داریم که چرا سکوت‏ در مقابل‏ ظلم؟ این دستور حضرت مسیح هست؟! چرا واگذار کردند ابرقدرت‌­ها را به حال خود تا هر چه جنایت می‏خواهند بکنند و هر چه مظلومان را می­خواهند از بین ببرند؟ عیسی مسیح که پیامبر صلح هست و می‌خواهد صلح در دنیا باشد و الآن عید صلح هست. شما می‌‏دانید که در عید صلح در این مواردی که الآن این­ها مشغول جنگ هستند چه می‌گذرد؟ (همو، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۴۱۰)

هر کس که دنبال مسیح باشد، باید حامی مظلومان باشد و باید با ابرقدرت‌ها مقابله کند همان طور که کسی که تابع مذهب اسلام است باید با ابرقدرت‌ها مخالفت کند و مظلومان را از چنگان اینها بیرون بیاورد.» (سخنان امام خمینی در دیدار با «اسقف کاپوچی» نماینده ژان پل دوم). (همئ، ۱۳۷۸: ج ۱۳، ص ۶۹)

کارتر، سردمدار ستمکاران عالم تقاضا کرد تا ناقوس‌ها را در سرتاسر امریکا به نفع جاسوسان در مقابل ملت مظلوم ایران به صدا درآورید. چه خوب و بجاست که ناقوس‌­ها را به فرمان خدای عالَم و دستور عیسی مسیح به نفع ملت‌های مستضعف، که در زیر چکمه دژخیمان «کارتر»‌ها از هستی ساقط می‌شوند، به صدا درآورید (همو، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۳۷۵-۳۷۶؛ همو، ۱۳۸۳: ص ۱۵۲).

درخواست از دانشمندان و عالمان دینی جهت تبعیت از انبیا(ع)

امام راحل به تمام روحانیون ادیان مختلف توصیه می­‌کنند که پیرو اندیشه‌­های راستین پیامبران الهی بوده و علت اصلی مشکلات و گرفتاری­‌های بشر را دوری از تعالیم انبیا(ع) معرفی می‌کنند. از این‌رو، معتقد است که آن­‌ها وظیفه دارند که بر طبق آموزه‌ها و تعالیم پیامبر خویش عمل کنند.

«اگر تعلیمات انبیا؛ حضرت مسیح در مسیحیین، حضرت موسی در کلیمیین، حضرت رسول اکرم در مسلمین، آن طوری که آن‌ها می‌­خواستند تحقق پیدا می­‌کرد، این گرفتاری‌­هایی که الآن برای همه بشر در همه جا هست پیش نمی‌آمد.» (خمینی، ۱۳۷۸: ج ۱۲، ص ۳۸)

«روحانیت مسیح موظف است به حسب تعلیمات مسیح، و به حسب تعلیم خدای بزرگ که با این قدرت­‌هایی که برخلاف مسیر انبیا و بر خلاف مسیر مسیح رفتار می‌­کنند مبارزه معنوی بکنند. آن­‌ها را ارشاد بکنند به ملت مسیح هدایت کنند ملت مسیح را که تبعیت از این قدرت­‌هایی که بر ضد مسیح هست نکنند.» (همو، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۴۰۷)

یک وظیفه هم روحانیون ملت‌ها دارند، روحانیون مسیح، روحانیون مسلم، روحانیون یهود، همه روحانیون و آن وظیفه تبعیت تام از پیغمبر‌ها و از آن‌هایی که آمدند برای تربیت بشر و برای صلح و صفا بین تمام افراد بشر روحانیون مسئولند در مقابل پیامبران و در مقابل خدای تبارک و تعالی مسئول­‌اند که تعلیمات انبیا را به مردم برسانند و دست مردم را بگیرند و از این گرفتار‌هایی که دارند نجات دهند. (همان، ص ۴۰۶؛ همو، ۱۳۸۷: ج ۲، ص ۳۴۶)

ایشان در پیامی که خطاب به شخص پاپ ژان پل دوم نوشته بودند، متذکر شدند که وظیفه پاپ این است که به تأسی از مسیح، مستکبرانی همچون کارتر رئیس‌جمهور آمریکا را عتاب و استیضاح کند.

شما ملت مسیح را نجات بدهید. نجات به این است که این اشخاصی که در ممالک بزرگ به اسم مسیح و به اسم مسیحیت این جنایات را می‌کنند، این برای مسیح(ع) خوب نیست، و مسیحیان مُشوَّه می‌شود وجهه‌شان؛ و من به شما آقای پاپ عرض می‌کنم که اگر عیسی مسیح امروز بود، کارتر را استیضاح می‌کرد. اگر عیسی مسیح بود ما را از چنگال این دشمن خلق و دشمن بشر نجات می‌داد؛ و شما نماینده ایشان هستید، و شما باید همان کاری که مسیح می‌کند بکنید. (همو، ۱۳۷۸: ج ۱۱، ص ۳۷)

تقید امام خمینی(ره) به امر به معروف و نهی از منکر

امر به معروف و نهی از منکر به معنای فرمان دادن به خوبی­‌ها و بازداشتن از امور ناروا و ناشایست، به‌عنوان یکی از صفات ممتاز مؤمنان است (سوره توبه/ آیه ۷۱) که بر مبنای آیه ۱۰۴ سوره آل عمران در دین مبین اسلام جزء فروع واجب دین محسوب می­‌شود: «وَ لْتَکُنْ مِنْکُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ وَ أُولٰئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌؛ و باید از شما گروهی باشند که همه مردم را به‌سوی خیر، اتحاد، اتفاق، الفت، برادری، مواسات و درستی دعوت کنند، و به کار شایسته و پسندیده وادارند، و از کار ناپسند و زشت بازدارند؛ و اینانند که یقیناً رستگارند.»

واجبی که به‌عنوان ملاک و معیاری برای تعیین میزان شایستگی افراد محسوب شده (سوره آل عمران/ آیه ۱۱۳ و ۱۱۴) و در ادیان الهی قبل از اسلام همچون یهودیت و مسیحیت نیز سابقه داشته است. (سوره مائده/ آیه ۷۸ و ۷۹)؛ بر مبنای آن­چه که قرآن کریم به آن اذعان کرده است: آمرین به معروف در طول تاریخ از بلایا و عذاب­‌های دنیایی نجات پیدا کرده (سوره هود/ آیه ۱۱۶) و به خاطر داشتن همین خصیصه، موجبات خشنودی خدا را فراهم کرده و در آخرت نیز از نجات‌یافتگان خواهند بود. (سوره نساء/ آیه ۱۱۴)

«فَلَوْ لاَ کَانَ مِنَ الْقُرُونِ مِنْ قَبْلِکُمْ أُولُوا بَقِیَّةٍ یَنْهَوْنَ عَنِ الْفَسَادِ فِی الْأَرْضِ إِلاَّ قَلِیلاً مِمَّنْ أَنْجَیْنَا مِنْهُمْ وَ اتَّبَعَ الَّذِینَ ظَلَمُوا مَا أُتْرِفُوا فِیهِ وَ کَانُوا مُجْرِمِینَ‌؛ پس چرا در میان امت‌هایی که پیش از شما بودند، مصلحانی دلسوز نبودند که مردم را از فساد در زمین بازدارند؟ مگر اندکی که به سبب بازداشتن مردم از فساد نجاتشان دادیم؛ و آنان که ستم کردند، دنباله‌رو و دل‌بسته چیزی از نعمت و ثروت شدند که در آن به سرکشی و طغیان افتادند و آنان گنهکار بودند.» (سوره هود/ آیه ۱۱۶)

«لاَ خَیْرَ فِی کَثِیرٍ مِنْ نَجْوَاهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاَحٍ بَیْنَ النَّاسِ وَ مَنْ یَفْعَلْ ذلِکَ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللَّهِ فَسَوْفَ نُؤْتِیهِ أَجْراً عَظِیماً؛ در بسیاری از رازگویی‌های آنان خیری نیست، جز کسی که از این طریق به صدقه، یا کار نیک، یا اصلاح در میان مردم فرمان دهد؛ و هر که برای طلب خشنودی خدا چنین کند، پس پاداش بزرگی به او خواهیم داد.» (سوره نساء/ آیه ۱۱۴)

به نظر می­‌رسد یکی از مهمترین آثاری که انجام این فریضه در پی خواهد داشت، اصلاح امور در میان مردم است. نکته‌ای که از فحوای آیه نهم سوره حجرات استفاده می­‌شود و همچنین آیه چهل و یکم سوره حج می­‌تواند بهترین مؤید قرآنی بر عمل حضرت امام(ره) محسوب شود.

«الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلاَةَ وَ آتَوُا الزَّکَاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ؛ همانان که اگر آنان را در زمین قدرت و تمکن دهیم، نماز را برپا می‌دارند، و زکات می‌پردازند، و مردم را به کار‌های پسندیده وامی‌دارند و از کار‌های زشت بازمی‌دارند و عاقبت همه کار‌ها فقط در اختیار خداست.»

همان‌گونه که در این آیه آمده است، مؤمنان اگر صاحب قدرت و حکومت شوند، در به‌پا داشتن واجبات دینی همچون امر به معروف و نهی از منکر مقید هستند. گرچه بررسی سیره حضرت امام(ره)، چه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در زمان حکومت ستم‌پیشه شاهنشاهی و چه بعد از آن، حاکی از تقید ایشان در عمل به این فریضه است، لیکن بر مبنای آیه فوق و بر مبنای شواهد تاریخی به نظر می­‌رسد بسط ید حاکم اسلامی در عمل بیشتر به فرائض تأثیر بسزایی دارد.