اشتراکات عرفان حلقه با پلورالیسم و اومانیسم

آموزه‌های عرفان حلقه از پلورالیسم یا تکثیرگرایی دینی نیز اثر پذیرفته است؛ پلورالیسم، رویکردی جدید به دین داشته و خواستگاه آن عالم مسیحیت است که امروزه متأسفانه این مسأله در میان اندیشمندان مسلمان نیز رواج یافته است. اصطلاح پلورالیسم، نخستین بار در حوزه‌های کلیسا و درباره اشخاصی که در کلیسا مناصب و مشاغل مختلفی داشتند، به کار می‌رفت.

طبق نظریات کثرت‌گرایان همه ادیان و فرقه‌ها راهی به سوی حقیقت دارند و نمی‌توان گفت: تنها یک دین یا مذهب خاص انسان‌ها را به سوی حقیقت رهنمون است. این نظریه در جوامع اسلامی نیز مطرح شد و افرادی که برای گریز از شریعت راهی می‌جستند، گریزگاه خود را در پذیرش این نظریه یافته، آن را پذیرفتند و به نظر می‌رسد آنچه در کتاب‌های آموزشی فرقه‌ حلقه ترویج می‌شود، نوعی پلورالیسم است که البته از نظر اسلام باطل است.

اینکه«هر انسانی، صرف‌نظر از نژاد، دین و ملت، تحول‌خواه و کمال‌پذیر بوده می‌تواند در صراط مستقیم قرار گیرد» به طور مستقیم با نص صریح قرآن مخالف است. «إِنَّ الدِّینَ عِنْدَ اللَّهِ الْإِسْلام»؛ دین در نزد خدا فقط اسلام است؛ علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می‌فرماید:

دین، نزد خدای سبحان یکی است و اختلافی در  آن نیست و بندگان خود را امر نکرده مگر به پیروی از همان دین و بر انبیای خود هیچ کتابی نازل ننموده مگر درباره همان دین؛ و هیچ آیت و معجزه‌ای به پا نکرده مگر برای همان دین که آن دین، عبارت است از اسلام؛ یعنی تسلیم حق نشدن و به عقیده‌های حق معتقد شدن و اعمال حق انجام دادن و به عبارتی دیگر، آن دین واحد، عبارت است از تسلیم شدن در برابر بیانی که مقام ربویی در مورد عقاید و اعمال و یا در مورد معارف و احکام صادر می‌شود. این بیان، هر چند به طوری که در قرآن حکایت شده، در شرایع رسولان و انبیای او از نظر مقدار و کیفیت مختلف است. لیکن در عین حال، از نظر حقیقت، چیزی به جز همان امر واحد نیست. اختلافی که در شریعت‌ها هست، از نظر کمال و نقص است، نه اینکه اختلاف ذاتی و تضاد و تنافی اساسی بین آنها باشد و معنای جامعی که در همه آنها هست. عبارت است از تسلیم شده به خدا در انجام شرایعش و اطاعت از او در آنچه که در هر عصری با زبان پیامبرش از بندگانش می‌خواهد. پس، دین، همین اطاعتی است که خدا از بندگان خود می‌خواهد و آن را برای آنان بیان می‌کند و لازمه مطیع خدا بودن این است که آدمی آنچه از معارف را که به تمام معنا برایش روشن و مسلم شده، اخذ کند و در آنچه برایش مشتبه است، توقف کند، بدون اینکه کمترین تصرفی از پیش خود در آنها بکند.

اصل اول اساسنامه عرفان حلقه بر مبنای اصل اومانیست و پلوراالیستی‌ است که به شکلی رمزآلود و مبهم در آن آمده است.این اصل، نشان دهنده اومانیسم در تفکرات و اهداف شبه عرفان حلقه است. در این اصل مقصد،‌ راه کمال و سعادت، قرب الهی نیست؛ بلکه فقط نزدیک شدن انسان‌ها به آن و حذف خط قرمزها و عوامل تفاوت و تفرقه و حرکت از کثرت به وحدت است.
تنها در تفکر پلورالیسمی است که گفته می‌شود، تمامی ادیان، فرقه‌ها، مسلک‌ها، راه‌ نجات و سعادت خواهد رسید، اما باید دانست:

پلورالیسم دینی مشکلات و محذرات بسیاری دارد. این نگرش، بخش‌هایی از دین را نادیده می‌گیرد و بر ایمان و احساس شخصی تکیه می‌کند، گوهر دین را تجربه دینی می‌داند، در بعد عقاید، آموزه‌هایی را که ادیان آنها را از مقومات خود تلقی می‌کنند و نیز در بعد احکام و اخلاق بسیاری از عبادات، مناسک و احکام عبادی و اخلاقی ادیان را نادیده می‌گیرد و بدین ترتیب، به تقطیع و مثله کردن ادیان می‌پردازد. مهم‌تر آنکه به شکاکیت و نسبیت‌گرایی منتهی می‌شود. در آن صورت، پس هیچ امر مسلم و قطعی وجود ندارد و همه چیز نسبی و مشکوک است، حتی ارزش‌های اخلاقی.
برگرفته کتاب حلقه اسارت.