پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز: روز بیست و چهارم ذی‌حجه برابر با امروز، ۱۲ تیرماه سالروز مباهله رسول اکرم(ص) با مسیحیان نجران است که مسیحیان از پیامبر اسلام(ص) خواستار مباهله شدند. 
مباهله درخواست لعن و نفرین الهی برای اثبات حقانیت است و بین دو طرفی رخ می‌دهد که هرکدام ادعای حقانیت دارند.
مباهله پیامبر(ص) با مسیحیان نجران، از رویدادهای صدر اسلام است که نشانه حقانیت دعوت پیامبر(ص) دانسته می‌شود. این واقعه همچنین بر فضیلت پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) او در مباهله، یعنی امام علی(ع)، فاطمه(س) و حَسَنین(علیهما السلام) دلالت دارد.
براساس منابع، پیامبر(ص) پس از مناظره با مسیحیانِ نجران و ایمان نیاوردن آنان، پیشنهاد مباهله داد و آنان پذیرفتند؛ اما در روز موعود، مسیحیان نجران پس از مشاهده اینکه پیامبر(ص) اهل خانواده‌اش را با خود آورده، از مباهله خودداری کردند. 
آیه ۶۱ سوره آل‌عمران از رویداد مباهله سخن گفته و به آیه مباهله شهرت دارد. شیعیان معتقدند در آیه مباهله، امام علی(ع) به منزلۀ نَفْس و جان پیامبر(ص) شمرده شده و از این‌رو این آیه را از فضایل امام علی(ع) می‌دانند. این واقعه در منابع شیعه و اهل‌سنت نقل شده است.

خبرگزاری عراقی براثا در یادداشتی با عنوان «مباهله و جنگ نرم»، به بررسی ابعاد واقعه مباهله پرداخته است که ترجمه آن به شرح زیر است:

«مباهله» از بهل گرفته شده و بهل در لغت به معنای کنار گذاشتن چیزی و توجه نکردن به آن است. در روز مباهله مسیحیان نجران از پیامبر اسلام(ص) خواستار مباهله شدند و ایشان همراه با حضرت علی(ع)، فاطمه زهرا(س)، امام حسن و امام حسین علیهما السلام در محل تعیین شده برای مباهله حاضر شدند.

شخصیت‌های برجسته مسیحی زمانی که پیامبر اسلام(ص) را به همراه خانواده خود مشاهده کردند، گفتند این چهره‌ها اگر از خدا بخواهند که کوهها را نابود کند، حتما خداوند دعای آنها را مستجاب می‌کند. لذا مسیحیان نجران با آنان مباهله نکرده و با پیامبر و خانواده ایشان صلح کردند.

پس از این واقعه آیه مباهله نازل شد و خداوند متعال فرمود: «فَمَنْ حَاجَّكَ فِيهِ مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَكَ مِنَ العِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَكُمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَكُمْ وَأَنْفُسَنَا وَأَنْفُسَكُمْ ثُمّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَةَ اللهِ عَلَى الْكَاذِبِينَ: هرگاه بعد از علم و دانشی که (در باره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجّه و ستیز برخیزند، به آنها بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را؛ ما زنان خویش را دعوت نماییم، شما هم زنان خود را؛ ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود؛ آنگاه مباهله کنیم؛ و لعنت خدا را بر دروغگویان قرار دهیم.» (سوره آل عمران/ آیه ۶۱)

درس‌هایی که از این واقعه مبارک می‌توان گرفت، جدا از فضائلی که در مورد امامت حضرت علی(ع) و اهل بیت(ع) وارد شده، بیانگر ارزش‌ها و اصولی است که نباید تحت هیچ شرایطی از آنها چشم‌پوشی کرد.

اگر این واقعه را به شکلی عمیق‌تر مطالعه کنیم درمی‌یابیم که قدرت نرم را می‌توان بر اساس سخنان  محبت‌آمیز و گفت‌وگو با دیگر قدرت‌های سخت (خشونت‌آمیز) در زمینه تقویت صفوف و دستیابی به پیروزی آنها بر افراط ‌گرایان و تندروها پیش ‌برد.

این مسئله در دو جنبه قابل بررسی است؛

اول: افشای تندروها و افراط‌گرایان؛ زیرا گفت‌وگوی آرام و منطقی جبهه آنان را برملا می‌کند و آنها را کنار می‌زند. چرا که آنان به هیچ وجه از سلاح عقل و سخن نیکو برخوردار نیستند تا بتوانند پاسخگو باشند.

دوم: حتمی بودن پیروزی بر افراط‌گرایان؛ زیرا افشای آنها فرصت گسترش را از آنان گرفته و ریسمانی که به سوی اقدامات جدید کشیده‌اند را پاره می‌کند.

اگر به ماجرای مباهله دقت بیشتری داشته باشیم، می‌بینیم که مسیحیان نجران، آن کسانی بودند که طلب مباهله کردند، به گمان اینکه پیامبر(ص) در این کارزار شکست می‌خورد و آنها با خلاص شدن از رسالت رسول اکرم(ص)‌ به اهداف خود دست می‌یابند. 

اما هدف پیامبر اکرم(ص)‌ از پذیرش این چالش، در وهله نخست اعتماد ایشان به خدا و در مرحله دوم اعتماد به خود و سپس اعتماد به همراهان و اهل بیتش و در مرحله چهارم اطمینان به توانایی خود در متقاعد کردن طرف مقابل بوده است.

لذا سلاح پیامبر اکرم(ص) در این واقعه، استفاده مطلوب از چیزی بود که امروزه با عنوان قدرت نرم شناخته می‌شود.

این قدرت نرم بر موارد زیر استوار است:

 ۱. گفت‌وگو و استدلال، ۲. ارائه شواهد قطعی مبنی بر صحت باور در عمل و ارائه الگوی تأثیرگذار ۳. استفاده مطلوب در انتقال صحنه نبرد به زمین فرد دیگر و ایجاد خلل در صفوف طرف مقابل؛ که این دقیقاً همان چیزی است که رسول اکرم(ص) با همراه آوردن خانواده‌اش در روز مباهله بدان اقدام کرد و صحنه تأثیرگذاری را برجا گذاشت. ۴. مبارزه با تمام انواع خشونت و دوری از هرگونه توهین و تحریک و جایگزینی آن با سخنان محبت‌آمیز و صادقانه و عزم راسخ برای پیروزی.

از این رو مباهله دعوت به گفت‌وگو، آشتی و برتری قدرت نرم در میان همه مؤلفه‌ها، ادیان و مذاهب است، همچنان که امروز این اقدام، استدلالی قانع‌کننده در برابر حامیان خشونت و تروریسم و جریان توهین و فحاشی کسانی است که از هر فرصتی برای توهین به اسلام و مسلمانان استفاده می‌کنند.

آیه مباهله مقدمه‌ای برای روز غدیر خم است چرا که این واقعه یکسال پیش از واقعه غدیر رخ داده و یکی از بخش‌های مهم ولایت است. از این رو در روز مباهله نیز باید بر ولایت حضرت علی(ع) خدا را سپاس گوییم.

تفسیر آیه مباهله از دیدگاه علامه طباطبایی

علامه طباطبایی(ره) در تفسیر المیزان، ذیل آیه ۶۱ سوره آل عمران‌ (آیه مباهله) می‌نویسد: «در كلام اختصار گويى لطيفى بكار رفته و مصدر «مباهله» كه فعل «نبتهل» مضارع آن است به معناى ملاعنه است، يعنى لعنت كردن يكديگر، هر چند كه در خصوص آيه به معناى چيزى نظير محاجه بين شخص رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و بين بزرگان نصارا است، ولى تعميم دادن دعوت به فرزندان و زنان براى اين بوده كه اين احتجاج اطمينان آورتر باشد، چون وقتى كسى زن و بچه خود را هم نفرين كند، طرف مقابلش مى فهمد كه او به صدق دعوى خود ايمان كامل دارد، براى اينكه خداى تعالى محبت به زن و فرزند و شفقت بر آنان را در دل هر كسى قرار داده، بطورى كه هر انسانى حاضر است با مايه گذاشتن جان خود، آنان را از خطر حفظ كند و براى حفظ آنان و در راه حمايت و غيرت و دفاع از آنان دست به كارهاى خطرناك مى‏ زند، ولى حاضر نيست براى حفظ خود، ايشان را به خطر بيندازد.

و عيناً به همين جهت است كه مى‏‌بينيم در آيه شريفه فرزندان را اول و زنان را دوم و خويشتن را در مرحله سوم ذكر كرده، چون محبت انسان نسبت به فرزندان شديدتر و با دوام‏‌تر است. ... و اينكه به‌طور تفصيل موارد را يكى يكى شمرده، خود دليلى ديگر است بر اينكه پيشنهاد كننده سخت به دعوت خود ايمان و به حق اعتماد و خاطر جمعى داشته، كانّه پيشنهاد مى‏‌كند اى مسيحيان بيائيد همگى ما و همگى شما يكديگر را نفرين كنيم، تا لعنت بر دروغگويان شامل همه ما و يا شما شود، به‌طورى كه لعنت شامل حال زن و فرزند ما هم بشود و در نتيجه نسل دروغگو از روى زمين برچيده شود و اهل باطل ريشه‌‏كن شوند.» (ترجمه تفسير الميزان سوره آل عمران – ذیل آيه ۶۱)

منبع: ایکنا