به گزارش فرقه نیوز: ابوالفضل ساجدی دکترای فلسفه دین و عضو هیئت علمی موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) درخصوص شیوع نوعی اعتقاد خرافی و التقاطی در سطح جامعه که معتقد است - برای دیندار بودن تنها رابطه قلبی افراد با خدا، مهم است و عمل به احکام لازم نیست - گفت: این اعتقاد خرافی که متاسفانه بسیار هم شیوع دارد، دارای چند بعد مختلف است. یک بعد آن بعد روانشناختی است و این که افراد سعی می کنند توجیهی برای اشتباهات و اعمال ناشایست خود داشته باشند. امابعد دیگر آن ایجاد پشتوانه فلسفی برای آن توسط برخی از به اصطلاح روشنفکران است که در این زمینه قلم فرسایی می کنند.
ساجدی با تبیین مساله رابطه قلب و عمل در اسلام و جایگاه هریک از آنها تصریح کرد: اسلام برای قلب اهمیت ویژه ای قایل است تا آنجا که ایمان که رکن اساسی پذیرش خدا و تقرب به اوست، را یک امر قلبی می داند یعنی ایمان یک امر قلبی است. اما آنچه در اسلام به عنوان«قلب یا ایمان قلبی» مطرح می شود با این اعتقاد خرافی (دلت پاک باشد) متفاوت است.
نیازی نیست که حتماً به خدا ایمان داشته باشید!
وی افزود: استدلال «دلت پاک باشد» گاهی به این معناست که ایمان افراد مهم نیست و فرد تنها از نظر روحیات انسانی، فطرتاً و ذاتاً انسان خوبی است نه به خاطر ایمان. به عبارت دیگر یعنی شما اگر در دل مایل به خیانت به کسی نیستی همین خوب و کافیست و نیازی نیست که حتماً به خدا ایمان داشته باشید. اما اسلام همانگونه که ایمان را مهم دانسته، رکن اساسی و اصلی در پذیرش ایمان را نیز عمل صالح قرار داده است. ایمان باید همراه با عمل باشد و بدون عمل قابل پذیرش نیست یا برعکس عمل بدون ایمان نیز ثمری ندارد.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) تصریح کرد: برخی از افراد مایلند که به دیگران کمک کنند چون از این کار لذت می برند. در حقیقت این کار را برای لذت نفس خود انجام می دهند. این کمک فعل ارزشمندی است، اما نوعی ارضاء نیاز درونی است. در حالی که در اسلام هم حسن فعلی اعمال مدنظر است و هم حسن فاعلی. یعنی هم کار باید کار مثبت و ارزشمندی باشد و از طرفی نیت افراد در انجام عمل نیز حائز اهمیت است.
ساجدی خاطرنشان کرد: وقتی فرد کاری را برای خدا انجام می دهد، خداوند به او آرامش عطا می فرماید. اما اگر برای دل خود کاری را انجام داد و احساس کرد که با این کار نیاز درونی او برطرف می شود، پاداش کار هم همان رفع نیاز اوست و دیگر از خدا نباید انتظار پاداش داشت. در این دیدگاه پاک بودن قلب گاه به این معناست که ایمان تنها، کافی است و عمل مهم نیست و گاه به این معناست که اساساً ایمان جایگاهی ندارد همین که فرد خطاهای بزرگ را مرتکب نشود، دروغگو یا بدخواه مردم نباشد کفایت می کند نماز و روزه و ... لازم نیست.
نماز نمی خوانم اما ایمان دارم !!
ساجدی با بیان این مطلب که این رویکرد ریشه در گرایشات غربی و مسیحی دارد گفت: چنین اعتقادی در غرب و مسیحیت به خصوص پروتستان نیز رواج داشته است. در مسیحیت پروتستان به شریعت چندان اهمیتی داده نمی شود. ملاک رابطه شخصی و قلبی فرد با خداست و عمل ظاهری و بروز و ظهور آن در عمل لازم نیست.
عضو هیئت علمی موسسه امام خمینی(ره) با اشاره به آفت این نوع دیدگاه خاطرنشان کرد: این دیدگاه در اصل مروج نوعی اباحه گری در دین است یعنی فرد حجاب ندارد یا نماز نمی خواند و ادعا می کند که همین که در دل ایمان دارم کافیست. در این دیدگاه جایگاه شریعت روز به روز ضعیف تر شده و از طرفی هم بستر رشد عرفانهای کاذب فراهم می آید.
وی تصریح کرد: دلیل اینکه در اسلام بر ایمان و عمل، هر دو تاکید شده آنست که انسان موجودی چند بعدی است که این ابعاد با هم مرتبط هستند. انسان هم روح دارد و هم جسم. اعمال و رفتار انسان نیز بر روح، فکر و شخصیت او اثرگذار است اینگونه نیست که انسان چشمش باز باشد و به هر منظره ای بنگرد و در قلب و روح او تاثیری نداشته باشد کسی که به نامحرم نگاه می کند، قلبش نیز به سمت نامحرم کشیده می شود.
قلب انسان به شکل اتوماتیک ساخته نمی شود
وی افزود: قلب، دل و شخصیت معنوی ما به شکل اتوماتیک ساخته نمی شوند. ساخته شدن آن در گرو عمل است. امروز حتی مسیحیت نیز به این نتیجه رسیده است که یکی از علل افول مسیحیت در سطح جهان، اهمیت ندادن به آموزه های عملی و در مقابل علت حفظ، رونق و تاثیرگذاری اسلام پایبندی به احکام و آموزه های عملی است.
ساجدی خاطرنشان کرد: رابطه میان عمل و ذهن و قلب انسان امروز در روانشناسی و علوم انسانی کاملاً پشتوانه علمی دارد. قلب و روح انسان با توجه به اعمال او جهت و شکل می گیرد و به سمت مثبت یا منفی حرکت می کند. علم روانشناسی معتقد است که نوع شخصیت افراد، هم وابسته به عوامل درونی است و هم وابسته به عوامل بیرونی مانندخانواده، دوستان، محیط زندگی و محیط تحصیل. بنابراین دستورات و آموزه های دینی نیز هم مسایل درونی و هم مسایل بیرونی و محیطی را شامل می شود . انسان با اعمال و رفتار خود هرلحظه شاکله و شخصیت خود را شکل می دهد.
برای داشتن دل پاک باید اعمال و رفتار پاک داشت
وی تصریح کرد: ما برای رشد علمی افراد، داشتن برنامه ریزی خاص، رفتار خاص، کتاب و معلم خاص را لازم می دانیم، رشد معنوی انسان نیز چنین است. چرا در ماه رمضان میزان جرایم کمتر است؟ چون کنترل و توجه به خدا بیشتر است. روزه، یک رفتار است، کمک به دیگران یک رفتار است و همین رفتارها، بعد معنوی افراد را رشد داده و در آنها اثر می گذارد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: چگونه ممکن است قلب پاک باشد در حالی که فرد به عنوان مثال مرتکب دزدی می شود؟ برای داشتن دل پاک باید اعمال و رفتار پاک داشت اساساً در اسلام قلب پاک یعنی قلبی که وابسته به دستور خداست و میزان این وابستگی به حدی است که کوچکترین گناهی آن را می لرزاند.
وی افزود: قلب پاک در اسلام مهم است اما تعریف خاصی نیز دارد قلب پاک،
قلبی است که انسان را به خدا نزدیک می کند و چنین قلبی در سایه رفتار و
اعمال شکل می گیرد. آیا مادر زندگی خود شخصیتی والاتر از پیامبر و ائمه (ع)
نیز سراغ داریم؟ چرا این بزرگواران تا آخرین لحظات عمر خود به واجبات و
ترک محرمات پایبند بودند و حتی به مستحبات و مکروهات و مباحات نیز توجه
داشتند؟منبع: شبستان